शब्दसिद्धी ( शब्द तयार करणे ) | मराठी व्याकरण | उपसर्ग | प्रत्यय

 शब्दसिद्धी ( शब्द तयार करणे )

मराठी व्याकरण 

----------------------------------------------------------------------------------------------------

          शब्दाच्या आधी किंवा नंतर किंवा मध्ये एखादे 
अक्षर किंवा शब्द जोडल्यामुळे वेगवेगळे नवीन 
शब्द तयार होतात , त्याला शब्दसिद्धी 
( सिद्ध होणे म्हणजे तयार होणे ) म्हणतात.

नवीन शब्द तयार झाल्यामुळे शब्दसंपत्ती वाढते.

💢खालील शब्द कसे तयार झाले आहेत ते पहा:

१) बे + चव       =       बेचव

२) बे + दम       =      बेदम

३) बे + इमान   =      बेइमान

१) 'चव' या शब्दाआधी 'बे' हे अक्षर जोडल्यामुळे 

'बेचव' हा नवीन शब्द तयार झाला.

२) 'दम' या शब्दाआधी 'बे' हे अक्षर जोडल्यामुळे 

'बेदम' हा नवीन शब्द तयार झाला.

३) 'इमान' या शब्दाआधी 'बे' हे अक्षर जोडल्यामुळे 

'इमान' हा नवीन शब्द तयार झाला.

👉 मूळ शब्दाआधी जे अक्षर किंवा शब्द जोडला जातो , 

त्याला 'उपसर्ग' म्हणतात. म्हणून 'बे' हा उपसर्ग आहे.

------------------------------------------------------------

------------------------------------------------------------

💢खालील शब्द कसे तयार झाले आहेत ते पहा: 

१) चव + दार             =       चवदार

२) दम + दार            =       दमदार

१) इमान + दार        =       इमानदार

१) 'चव' या शब्दानंतर 'दार' हा शब्द जोडल्यामुळे, 

'चवदार' हा नवीन शब्द तयार झाला.

२) 'दम' या शब्दानंतर 'दार' हा शब्द जोडल्यामुळे, 

'दमदार' हा नवीन शब्द तयार झाला.

२) 'इमान' या शब्दानंतर 'दार' हा शब्द जोडल्यामुळे, 

'इमानदार' हा नवीन शब्द तयार झाला.

👉 मूळ शब्दानंतर जे अक्षर किंवा शब्द जोडला जातो,

त्याला 'प्रत्यय' म्हणतात ; म्हणून 'दार' हा प्रत्यय आहे .

---------------------------------------------------------------

👉 अशा प्रकारे शब्दाच्या आधी किंवा नंतर किंवा मध्ये एखादे अक्षर किंवा शब्द जोडल्यामुळे वेगवेगळे नवीन शब्द तयार होतात, त्याला शब्दसिद्धी ( सिद्ध होणे म्हणजे तयार होणे ) म्हणतात.

असे वेगवेगळे नवीन शब्द तयार झाल्यामुळे भाषेतील शब्दसंपत्ती वाढते. 

---------------------------------------------------------------

💥स्वाध्याय💥

∎ १) जसे - 'चूक' या शब्दाच्या आधी 'अ' हे अक्षर जोडल्यामुळे , 'अचूक' शब्द तयार झाला आहे. 

       [ अ+ चूक = अचूक ]

       तसे-

१) अ+ पूर्ण       =-------------

२) अ+ योग्य    =-------------

३) अ+ पुरा       =-------------

४) अ+ मोल     =-------------

५) अ+ सत्य     =-------------

∎ २) जसे - पास - नापास,

        तसे-

१) खूश             =-------------

२) पीक            =-------------

३) पसंत           =-------------

४) लायक         =-------------

५) इलाज          =-------------

∎ ३) जसे - पीक - सुपीक,

        तसे-

१) मन               =-------------

२) वर्ण               =-------------

३) यश               =-------------

४) दिन              =-------------

५) वास              =-------------

∎ ४) जसे - सोय - गैरसोय,

        तसे-

१) वर्तन               =-------------

२) शिस्त             =-------------

३) समज             =-------------

४) प्रकार             =-------------

५) मार्ग               =-------------

∎ ५) जसे - चित्र - विचित्र,

        तसे-

१) ज्ञान               =-------------

२) मुक्त               =-------------

३) श्वास             =-------------

४) मान              =-------------

५) भाग              =-------------

∎ ६) जसे - घरातली - घरातील,

        तसे-

१) टोपलीतली     =-------------

२) गावातली        =-------------

३) मनातली        =-------------

४) पाण्यातली     =-------------

५) पोटातली        =-------------